به گزارش پایگاه خبری«عصر اعتبار» به نقل از جام نیـوز، این روزها مصادف با موسم حج است. در سال‌های گذشته طی این دوره دست کم قریب به 100 هزار نفر از زائران ایرانی به منظور شرکت در مراسم حج تمتع، به عربستان سعودی وارد می‌شدند، اما بعد از آنکه سال گذشته حادثه جانگداز «منا» رخ داد، ایرانیان با وجود تمایل معنوی خود آنچنان رغبتی برای رفتن به عربستان ندارند.

هر چند حج تمتع یک فریضه دینی است و در نظر عموم مسلمانان جهان قداست و جایگاه رفیعی دارد، اما به هر روی این رخداد دینی برای حکام سعودی یک مزیت اقتصادی پرمنفعت نیز قلمداد می شود. تنها سال گذشته این کشور از محل سفر زوار ایرانی به آن کشور بالغ بر 850 میلیون دلار درآمد داشت که حالا و در پی رفتارهای غیرمسئولانه حاکمان شبه جزیره، این کشور از این منفعت مالی مستقیم محروم شده است.

بنا بر آمار اعلام شده از سوی سازمان حج و زیارت، سال 94 قریب به 850 هزار نفر از ایرانیان به حج عمره و حج تمتع مشرف شده اند. در این سال قیمت پایه حج تمتع برای هر متقاضی با سقف 10 میلیون و 200 هزار تومان و کف هشت میلیون و 200 هزار تومان تعیین شده بود. همچنین قیمت حج عمره نیز برای متقاضیان بین دو میلیون تا دو میلیون و 400 هزار تومان تمام می‌شد. سال گذشته بالغ بر 1/5 میلیون نفر برای تشرف به حج تمتع و بالغ بر 5/5 میلیون نفر برای تشرف به حج عمره ثبت نام کرده اند. از این تعداد به طور میانگین سالانه 850 هزار نفر به حج مشرف می شوند که قریب به 100 هزار نفر آنها را زائران تمتع و مابقی را زائران عمره تشکیل می‌دهند. در واقع هر ساله بالغ بر هزار میلیارد تومان از سوی زوار تمتع و بالغ بر 1500 میلیارد تومان از سوی زوار عمره برای این سفر هزینه می شود.

درآمدهای حج برای عربستان

عربستان سعودی به دلیل واقع شدن کعبه در این کشور، از بزرگ‌ترین قطب‌های گردشگری دینی در جهان است. بررسی «نشنال ژئو گرافی» در سال 2014 پیش بینی می‌کرد که حدود دو میلیون زائری که در آن سال به حج مشرف می شدند، بالغ بر هشت میلیارد و 500 میلیون دلار برای این کشور درآمد ارزی ایجاد کنند، اما بعد از آن نشریه «فوربس» طی گزارشی اعلام کرد که عربستان سعودی در سال 2014 بالغ بر 18/6 میلیارد دلار درآمد ارزی از محل برگزاری مراسم حج کسب کرده است. مبلغی که به نوشته این نشریه برابر با 10 درصد از درآمد ارزی این کشور از محل صادرات نفت طی آن سال بوده است. صادرات نفت عربستان سعودی بالغ بر 10 میلیون بشکه در روز است که با قیمت 30 تا 40 دلار در هر بشکه، این کشور روزانه از این محل بالغ بر 350 میلیون دلار درآمد ارزی کسب می‌کند که این مبلغ طی یک سال بالغ بر 127 میلیارد و 750 میلیون دلار می شود. در واقع درآمد موسم حج برای عربستان طی یک ماه تقریبا برابر با دو ماه فروش مداوم نفت با نرخ متوسط 35 دلار در هر بشکه می شود.

هزینه ایرانیان برای حج

در حال حاضر هر دلار آمریکا برابر با 3/75 ریال عربستان است، حال آنکه در برابر واحد پول ایران، هر دلار برابر با 3500 تومان قیمت گذاری می شود. با این حساب هر ریال سعودی حدودا معادل 900 تومان برای ایرانیان محاسبه می شود. چنانچه در نظر بگیریم که سالانه دست کم معادل 3000 میلیارد تومان از ناحیه ایرانیان برای حج عمره و تمتع هزینه می شود، در واقع سالانه بالغ بر 3/3 میلیارد ریال سعودی از سوی ایرانیان به اقتصاد تک محصولی و شکننده سعودی ها ترزیق مالی می شود. حالا با اقدامات تخریبی که طی یک سال گذشته، حاکمان سعودی در روابط بین این کشور با ایران انجام داده اند، سالانه حدود 850 میلیون دلار از قهر ایرانیان و عدم مسافرت به این کشور زیان مستقیم متحمل می‌شود.

نشریه فوربس در گزارشی در این باره نوشت:«اگر زوار ایران به مکه نروند، قطع روابط دیپلماتیک عربستان با ایران میلیاردها دلار برای ریاض ضرر به همراه خواهد داشت.» علاوه بر این مبلغ که به طور مستقیم صرف بلیت هواپیما و هزینه های مربوط به اقامت و هتل می شود، زائران ایرانی هر ساله مبلغ زیادی هم بابت خرید سوغات و تبرکات در عربستان خرج می‌کنند. اگر در نظر بگیریم که هر زائر ایرانی که به حج تمتع یا عمره می رود، دست کم بالغ بر 2 میلیون تومان صرف خرید سوغات یا تبرکات کند، مجموع 850 هزار زائر ایرانی بالغ بر 1700 میلیارد تومان نیز اینگونه به اقتصاد عربستان تزریق می‌کنند. به عبارت دیگر عربستان سعودی به دلیل قطع ارتباط با ایران، سالانه بالغ بر 850 میلیون دلار به طور مستقیم و بالغ بر 500 میلیون دلار به طور غیر مستقیم زیان مالی متحمل می شود.

زیان سعودی تا مرز فروپاشی

چنانچه فرض را بر این بگذاریم که در سال جاری نیز قریب به 850 هزار ایرانی قصد سفر به عربستان به منظور برگزاری حج عمره یا تمتع را داشته اند، در سال 95 مجموع زیان سعودی ها از عدم سفر ایرانیان به این کشور بالغ بر یک میلیارد و 350 میلیون دلار برآورد می شود. در حالی که رفتارهای ناشایست حکام شبه‌جزیره، قطع روابط حسنه با ایران را رقم زده و متاثر از این اتفاق زیان هنگفتی به درآمدهای ارزی این کشور به دلیل عدم سفر ایرانیان به آن کشور وارد آمده است، ماجراجویی های عربستان در منطقه همچنان ادامه دارد. اقداماتی که نه تنها باعث شده تا این کشور به لحاظ امنیتی با تزلزل مواجه شود بلکه متاثر از ناامنی موجود در این کشور، صنعت توریسم عربستان هم به شدت به بحران دچار شده است.

یکی از عمده ترین نشانه‌های رکود در صنعت توریسم عربستان - و از جمله گردشگری مذهبی - این است که خطوط هوایی این کشور طی سال جاری میلادی با صندلی های خالی بسیاری ناگزیر به بازگشت به عربستان شده اند. بنا بر اعلام موسسه بین المللی مطالعاتی BMI خطوط هواپیمایی عربستان سعودی، سالانه 2 میلیون صندلی، از ظرفیت خود را از دست می‌دهند. وضعیت گردشگری عربستان در حالی به رکود دچار شده که این کشور برای 34 میلیون نفر توریست زیارتی و غیر زیارتی در سال 2017 برنامه ریزی کرده است، اما حالا و در پی سیاست های غلط حکام این کشور، عربستان با چنان کسری بودجه ای دست به گریبان است که سعودی ها ناگزیر شده اند معادل 20 میلیارد دلار از پروژه های این کشور را به حالت تعلیق درآورند. روز گذشته بلومبرگ در گزارشی خبر داد:«عربستان سعودی در تلاش برای کاهش کسری بودجه عظیم خود قصد دارد بیش از 20 میلیارد دلار پروژه را لغو کرده و بودجه وزارتخانه را یک چهارم کاهش دهد.»

این خبرگزاری در ادامه گزارش خود از قول منابع آگاه در هیات حاکمه این کشور نوشت:«دولت عربستان سرگرم بازبینی هزاران پروژه به ارزش حدود 260 میلیارد ریال سعودی (69 میلیارد دلار) بوده و ممکن است یک سوم آنها را لغو کند.» علاوه بر این، سعودی ها ناگزیر شده اند بسیاری از یارانه‌ها و از جمله یارانه های سوخت و درمان را کاهش دهند. غیر از این و به نوشته بلومبرگ، حاکمان سعودی در پی کسری بودجه شدید ناگزیر شده اند بسیاری از وزارتخانه‌های دولتی خود را در یکدیگر ادغام کنند. در همنی حال صندوق بین المللی پول در گزارشی پیش بینی کرده است که کسری بودجه عربستان در سال 2017 به پایین 10 درصد تولید ناخالص داخلی بالغ شود.