عصر اعتبار- حدود ۱۰ ماه از راه اندازی و اجرای کامل "چکاوک" می گذرد؛ اما امروزه خبرها حاکی از مشکلاتی است که این سامانه مبادله الکترونیکی چک در سر راه خود دارد به طوری که منابع آگاه از انتقال این سامانه به اتاق پایاپای خبر می دهند واحتمالا امور مربوط به چاپ چک های متحدالشکل نیز به اتاق مذکور محول خواهد شد . با این وجود و شرایط حاکم در واسپاری و حضور کمرنگ "چکاوک"، صدور یکپارچه الکترونیکی دستهچک "صیاد" به سامانه مبادلات الکترونیک قوت گرفته و بر اساس اعلام بانک مرکزی، مقرر شده بود؛ از ابتدای تیر ۹۴ صرفا چک های دارای شناسه یکتا در سامانه "صیاد" از قابلیت پایاپای بین بانکی برخوردار شوند؛ که البته این مهم تا به امروز شکلی منسجم در اجرا به خود نگرفته است.
به گزارش پایگاه خبری "عصر اعتبار" صیاد سامانه ای است که فرایندهای درخواست٬ صدور و ارسال دسته چک را در برگرفته و به هر برگ چک شناسه یکتا اختصاص می دهد. قابل ذکر است؛ زیرسامانه صیاد و سامانه استعلام بانکی کشور، 2 زیرسامانهای هستند که به چکاوک اضافه خواهند شد. پروژه چاپ و صدور یکپارچه الکترونیکی دستهچک (صیاد) با ایجاد زیرساخت صدور متمرکز دستهچک بر اساس شیوهنامه نحوه طراحی اقلام اطلاعاتی محتوای چک و مشخصات فنی چکها موضوع تبصره ذیل ماده 28 از دستورالعمل حسابجاری منسجم شود.
در سامانه "صیاد"، مشتریان برخلاف " چکاوک" برای دریافت دستهچک به بانک مراجعه نخواهند کرد و از طریق سامانه غیرحضوری تقاضای چک میکنند. تقاضای فرد در داخل بانک مرکزی بررسی میشود و پسازاینکه مشخص شد این فرد حقیقی و حقوقی چک برگشتی ندارد، به بانک مربوطه تأییدیه داده میشود و دستهچک از طریق پست ارسال میشود. در گام بعدی نیز محدودیتهای پرداخت الکترونیکی در مبالغ بسیار سنگین اعمال خواهد شد.
"صیاد" سامانهای تکمیلی دارد که احتمالا از اوایل سال آینده راهاندازی و اجرایی میشود. با راهاندازی این سامانه، با شماره و کدی که روی هر برگ وجود دارد؛ فرد میتواند با ارسال پیامک آن اطلاع کسب کند که صادرکننده آن چک برگشتی دارد یا خیر. " چکاوک" فقط روندهای پرداخت را تغییر داده و عامل تأثیرگذار بر کاهش چکهای برگشتی "صیاد" است. هرچند که حجم مبادلات چک بسیار کمتر از تعداد تراکنشهای سامانههایی نظیر شتاب و شاپرک است؛ اما نظر به لزوم پردازش فیزیکی چک در مبداء و کنترل انسانی اقلامی نظیر صحت امضا و پشتنویسی، چکاوک یکی از پرچالشترین و پیچیدهترین سامانههای الکترونیکی کشور به شمار میرود؛ به طوری که برگ چک همچنان درست مردم وجود دارد. در این میان است که محمود احمدی اعلام می کند:
سامانه صیاد دیگر با الگوی آرمانی بانک مرکزی اجرایی نخواهد شد و قرار است برای ایجاد تغییراتی در چک های موجود به ویژه از لحاظ امینی چک های متحدالشکلی در قالب یک سامانه متمرکز(صیاد) به بازار پول وارد شده و چک های متفاوت بانک های مختلف از رده خارج شود.
چکاوک امروز
بر اساس آخرین آمار منتشر شده از سوی بانک مرکزی، هم اکنون به طور متوسط ماهانه حدود 3 میلیون برگ چک بین بانکی در کشور صادر و توسط "چکاوک" مبادله تصویر و پایش می شود. در کنار این چک های بین بانکی، چک های درون بانکی نیز تعداد زیادی را پوشش می دهند که آمار این دسته چک ها کمتر اعلام شده است. قابل ذکر است که در سال 90 تعداد کل چک های صادره حدود 52 میلیون اعلام شد.
پرواز با صادرات
بانک صادرات ایران همسو، با سیاست های بانک مرکزی ج.ا.ا نسبت به استقرار کامل سامانه چکاوک اقدام و در سه ماهه اول سال جاری بیشترین تعداد چک را در بین شبکه بانکی کشور واگذار کرده است. این بانک به منظور گسترش خدمات نوین و کاهش هزینه های مربوطه نسبت به استقرار کامل سامانه چکاوک در سراسر کشور اقدام کرده و در سه ماهه اول سال ٣ میلیون و ٦٨٤ هزار و ٨٧٣ فقره چک را واگذار کرده که در مقایسه با چک های واگذار شده با سایر بانک ها، بالاترین تعداد در نظام بانکی بوده است.
بانک های ممنوع در پرواز
پس از اعلام بانک مرکزی در سال 93 مبنی بر غیرقابل وصول اعلام کردن چکهای برخی بانکها و موسسات اعتباری در شبکه بانکی، در حال حاضر ممنوعیتی در وصول چکهای هیچ یک از بانکها وجود ندارد؛ اما چکهای یک موسسه همچنان تا سقف مشخصی قابل وصول نیست.
بنابر آنچه که مدیران بانک مرکزی پیش تر اعلام کردند تخلفات انضباطی موجب شد تا با ایجاد برخی ممنوعیتها بانکها و موسسات خاطی از طریق ممنوع شدن وصول چک برای مدتی تنبیه و جریمه شوند.
این در حالی است که در نیمه اول بهمن ماه سال گذشته بانک مرکزی در سامانه چکاوک (سامانه مبادله الکترونیک چک)به بانک ها و موسسات اعتباری اعلام کرد که چکهای سه بانک آینده، ایران زمین و سرمایه تا سقف 100 میلیون تومان قابل وصول است و از دریافت چک هایی با مبالغ بالاتر خودداری کنند که البته مدتی نگذشت وصول چک هایی بانک آینده را تا سقف 10 میلیون تومان کاهش داد.
سال 1393 به پایان نرسیده بود که بانکها با اعلام بانک مرکزی در سامانه چکاوک مطلع شدند و ممنوعیت وصول چک های بانک های سرمایه و آینده (که به تازگی مجوز فعالیت دریافت کرده بود) برطرف شده است. همچنین در اوایل اردیبهشت ماه امسال نیز بانک ایران زمین از لیست سیاه بانکها برای دریافت چکها تا سقفی مشخص خارج شد. اما در همین زمان موسسه توسعه که دچار مشکلاتی نیز بود، به لیست ممنوعه ها اضافه و توان وصول چکهای بیش از 100 میلیون تومان خود در شبکه بانکی را از دست داد. در ادامه این جریان در اواخر مردادماه سال جاری بانک مرکزی به بانکها اعلام کرد که چکهای رمزدار بانک انصار را وصول نکند. جریمهای که البته چندان طول نکشید و مدتی بعد حذف شد.
قابل ذکر است که در حال حاضر هیچ بانک خصوصی و یا دولتی دچار ممنوعیت وصول چک حتی در سقف خاصی نبوده ولی همچنان ممنوعیت وصول چکهای موسسه اعتباری توسعه از سقف 100 میلیون تومان بیشتر برداشته نشده است.
جهت دریافت آخرین اخبار از طریق تلگرام به کانال اختصاصی عصر اعتبار ( https://telegram.me/asretebar ) بپیوندید. برای دریافت آخرین نسخه از نرم افزار تلگرام اینجا را کلیک کنید.