به گزارش پایگاه خبری عصر اعتبار در واقع پدیده های اقتصادی خودشان بر خودشان تاثیرگذار هستند. از سوی دیگر، منافع اغلب کسانی که درباره پدیده های اقتصادی بحث می کنند از این پدیده ها متاثر می شود؛ بنابراین احتمال اینکه این گونه اظهارنظرها دارای اریب باشد، بالا است. این مسائل، از عوامل مهمی است که بحث های اقتصادی را دچار تشتت و سردرگمی کرده و باعث می شود علت ها جای خود را به معلول ها یا بالعکس دهد (مانند مواردی که اخیرا در مناظره های تلویزیونی شاهد آن هستیم). یکی از راه های گرفتار نشدن در این گونه مشکلات، تمرکز بر بخش واقعی اقتصاد و توجه به عوامل کلیدی است.0

ارزش پول ملی دو معنی دارد. یکی از منظر مسائل داخلی و ارزش دارایی های بانک مرکزی است (پشتوانه پول های چاپ شده) و دیگری از جهت نرخ برابری با پول های خارجی (ارز). بحث های جاری عمدتا از منظر دوم مطرح می شوند. روشن است که نرخ برابری ریال با ارز، برآیند کنش ها و واکنش های متقابل عرضه و تقاضای ارز است. منبع اصلی فروش ارز صادرات کالاها و خدمات و هدف اصلی از خرید آن، واردات کالاها و خدمات است. علاوه بر صادرکنندگان و واردکنندگان، سفته بازان و کسانی که برای حفظ ارزش دارایی های خود ارز نگهداری می کنند نیز در میان خریداران و فروشندگان آن هستند. البته دسته دوم و سوم، فروشنده یا مشتری همیشگی در بازار ارز نیستند، بلکه عموما به دنبال نوسانات بازار ارز که غالبا با بر هم خوردن وضعیت عرضه و تقاضای ارز روی می دهد، وارد این بازار می شوند.

شکل پیوست، شمای کلی این موضوع را نشان می دهد. نکته بارزی که در این تصویر مشخص است تمرکز شدید بر پرتفوی صادرات ایران است. به عبارت دیگر، تامین ارز مورد نیاز واردات کشور که طیف وسیعی از کالاهای مصرفی، واسطه ای و سرمایه ای را شامل می شود وابستگی تقریبا کاملی به ارز حاصل از صادرات نفت، گاز و فرآورده های نفتی (بخش A) دارد و وقتی به هر دلیلی صادرات آنها یا دسترسی به ارز حاصل از آنها دچار مشکل می شود بار تامین ارز مورد نیاز واردات کشور بر شانه های بخش B متمرکز می شود. ضمنا در چنین مقاطع زمانی، تقاضاهای دیگری علاوه بر تقاضای مربوط به واردات، وارد بازار ارز می شود که فشار آن هم به ناچار به بخش B منتقل می شود.

در این شرایط اگر بر فرض، بخش B به روند عادی فعالیت خود ادامه دهد و حاضر باشد ارز در اختیار خود را در بازار ارز عرضه کند باز هم توان پاسخگویی به عطش بازار را ندارد و لاجرم برای رفع این عطش و تخلیه شدن کمبود ارز، نرخ ارز اوج می گیرد و همین اوج گیری، تشدید تقاضا و افزایش های سلسله وار بعدی نرخ ارز را در پی می آورد و نهایتا با کاهش های شدید در ارزش پول ملی مواجه می شویم.

با این توضیح چنین می توان نتیجه گرفت که کاهش ارزش پول ملی که هر از چند گاهی در برابر پول های خارجی روی می دهد، غالبا نتیجه تمرکز شدید در پرتفوی صادرات کشور است. اقتصاد ایران حداقل طی نیم قرن گذشته، معتاد به نفت و ارز حاصل از آن بوده و ارزش موجود ریال در برابر ارزهای مختلف، نتیجه دوپینگ اقتصاد ایران با دلارهای نفتی برای دهه های متمادی است و چنین ارزشی، مصنوعی بوده و دوام و قوام و طبعا افتخار ندارد. پول ملی زمانی ارزش می یابد که واردات کشور به جای نفت با تولید کالاها و خدمات گوناگون پاسخ داده شود. اینکه گفته می شود ارزش پول ملی به قدرت اقتصادی کشورها بسته است، دقیقا به همین معنی است.

علاوه بر زمینه سازی ایجاد حباب در ارزش خارجی پول ملی، دلارهای نفتی این امکان را فراهم کرده که بتوان فعالیت های گسترده ای را در قالب بخش دولتی به راه انداخت بدون اینکه تقاضای موثری برای آن وجود داشته باشد. روشن است در زمان هایی که جریان دلارهای نفتی دچار مشکل می شود، نمی توان این گونه فعالیت ها را تعطیل کرد. در این زمان ها، دولت برای تامین هزینه های خود به ناچار دست به دامن بانک مرکزی می شود و از طریق افزایش پایه پولی مشکل را حل می کند؛ اما این اقدام مترادف با کاهش ارزش پول ملی در داخل است. پس دلارهای نفتی در زمینه ارزش پول ملی از منظر داخلی نیز بسیار تعیین کننده است.

جامعه ما برای حفظ یا افزایش ارزش پول ملی دو گزینه کاملا متفاوت پیش رو دارد. یکی دوپینگ و تداوم مصرف مواد نیروزا (یا همان دلارهای نفتی) است و دیگری ترک اعتیاد به نفت و کار و تلاش و تولید مستمر و مسوولانه و تسخیر بازارهای داخلی و خارجی توسط کالاها و خدمات ایرانی به منظور از بین بردن تمرکز ویرانگر موجود در پرتفوی بخش صادرات تجارت خارجی کشور. آنان که بحق خواستار حفظ ارزش پول ملی هستند باید روشن کنند که دغدغه آنها صرفا حفظ ارزش پول ملی است یا اینکه نحوه تحقق این هدف نیز از نظر آنان اهمیت دارد.

جهت دریافت آخرین اخبار از طریق تلگرام به کانال اختصاصی عصراعتبار (http://telegram.me/asretebar ) بپیوندید. برای دریافت آخرین نسخه از نرم افزار تلگرام اینجا را کلیک کنید.