به گزارش پایپاه خبری «عصر اعتبار»، در حال حاضر برخی از کشورها از قبول ارزهای دیجیتال و راهیابی آن به اقتصادشان امتناع می‌کنند، اما قابل پیش‌بینی است که شرایط چنین نخواهد ماند و فضا برای خودنمایی ارزهای دیجیتال باز می‌شود. شاید روزی تمام اقتصادهای دنیا مجبور شوند به ارزهای دیجیتال احترام گذاشته و شرایط گسترش آنها را فراهم کنند.

مخترع بیت‌کوین کیست؟
از قرن 12 میلادی استفاده از پول کاغذی رواج یافت و از سال 1980 نیز شکل جدیدی از بانکداری به نام بانکداری آنلاین ظهور کرد؛ فضایی که در آن، کاربران قادر هستند از خدمات بانکی در کامپیوتر یا موبایل خود استفاده کنند و به طور حضوری به بانک مراجعه نکنند. در سال 2000 و همزمان با شروع قرن 21، شرکت پی‌پال به طور رسمی از سرویسی رونمایی کرد که کاربران به‌واسطه سرویس ارائه‌شده، قادر بودند تا پرداخت‌های آنلاین خود را در سراسر جهان از طریق آن انجام دهند. در این راه، سرانجام اولین پول دیجیتالی با نام بیت‌کوین در سال 2009 متولد شد و اقتصاد دنیا را متحول کرد.

بیت‌کوین اولین پول دیجیتال تمرکززدایی شده جهت جلوگیری از ایجاد تورم و حفظ ارزش پول و دارایی مردم در طولانی‌مدت است که در سال 2009 توسط شخصی به نام «ساتوشی ناکاموتو» معرفی شد؛ نکته جالب توجه این است که تاکنون «ساتوشی ناکاموتو» به صورت رسمی معرفی نشده است؛ البته در سال‌های اخیر افراد مختلفی خود را به عنوان «ساتوشی» معرفی کرده‌اند که پس از مدتی غیر واقعی تشخیص داده شده‌اند.

به نظر می‌رسد که نام «ساتوشی ناکاموتو» یک نام مستعار است و وجود خارجی نداشته باشد. برخی معتقدند ایجاد بیت‌کوین توسط یک موسسه حرفه‌ای برنامه‌نویسی طراحی شده و برخی دیگر یک کشور را پشت طراحی بیت‌کوین قرار می‌دهند؛ اما به هر روی، در حال حاضر بیت‌کوین به عنوان بزرگ‌ترین ارز دیجیتالی شناخته شده و اقتصادهای بزرگ دنیا درهای خود را به روی این ارز باز کرده‌اند.

بیت‌کوین در ایران مجاز است؟
با بررسی اجمالی تاریخچه تحولات بازار پول، می‌توان دریافت که ایران در 50 سال اخیر در پذیرش تکنولوژی‌های نوین، تاخیر قابل توجهی داشته که متاسفانه این تاخیر در استفاده از ارزهای دیجیتالی نیز به وضوح قابل رویت است. در بانکداری آنلاین، ایران با تاخیری 10 ساله به استقبال از این سرویس نوین رفت و اکنون که حدود 9 سال از متولد شدن اولین ارز دیجیتالی می‌گذرد، موضع دقیق خود را در این خصوص اعلام نکرده و مشخص نیست که آیا دولت، خرید و فروش بیت‌کوین را مجاز می‌داند یا تخلف محسوب می‌کند؛ البته قطعا دولت برای تصمیم‌گیری در خصوص به رسمیت شناختن بیت‌کوین، نیاز به بررسی‌های متعددی دارد.

بیت‌کوین شبکه پرداخت غیرمتمرکز
در ابتدا باید به این سوال پاسخ دهیم که بیت‌کوین چیست؟ بیت‌کوین نوعی ارز دیجیتالی است که در دنیا مورد معامله قرار می‌گیرد؛ اما اگر بخواهیم دقیق‌تر توضیح دهیم، بیت‌کوین نوعی پول است که هیچ بانک، موسسه یا دولتی کنترل آن را در دست ندارد. بیت‌کوین یک شبکه پرداخت غیرمتمرکز است؛ یعنی هیچ شخص و کمپانی روی فرآیند تولید و تغییر قیمت آن کنترلی ندارند. به جای آن، هرکسی روی شبکه، کنترل پول خود را بر عهده دارد و می‌تواند با دانلود نرم‌افزار رایگان بیت‌کوین (Bitcoin)، روی سیستم آن تاثیرگذار باشد.

از سوی دیگر، بیت‌کوین یک نوع ارز دیجیتال است که به صورت مجازی ساخته و نگهداری می‌شود. کسی آن را کنترل نمی‌کند و چاپ نمی‌شود؛ این پول دیجیتالی به وسیله نرم‌افزاهای رایانه‌ای که در سراسر جهان مشغول حل مسائل ریاضی هستند، تولید می‌شود. از طریق سیستم بیت‌کوین، امکان انتقال وجه نیز وجود دارد و زمان متوسط تأیید هر انتقال بیت‌کوین، تقریبا 10 دقیقه است. البته انتقال پول از یک نقطه به نقطه دیگر در تمام شبکه اطلاع‌رسانی شده و تمام افراد از آن آگاه خواهند شد.

اولین ارز رمز پایه
بیت‌کوین، اولین نمونه از ارزهایی است که با نام ارزهای رمز پایه شناخته می‌شوند. به عبارتی دیگر، کامپیوترهای استخراج‌کننده‌ (Miner) که در صورت دریافت هر انتقال بیت‌کوین در شبکه، آن را وارد بلوکی می‌کنند که در حال ساخت آن هستند، البته ساخت بلوک امری زمان‌بر و شانسی است. برای مثال بلوک ساخته‌شده برای تمامی کاربرانی که با آن در ارتباط هستند، ارسال می‌شود و با تایید کاربران مختلف، بلوک ساخته شده، تایید می‌شود. با این روش تقریبا تمام شبکه، انتقال وجه را تایید می‌کنند و مولدهای دیگر با دریافت بلوک تایید شده، کار روی آن را متوقف و سراغ بلوک بعدی می‌روند.
مدیریت شبکه تحت کنترل تمام افرادی است که در این شبکه به دادوستد یا تولید بیت‌کوین مشغول هستند. بیت‌کوین از طریق نرم‌افزاری به نام (Mining) تولید شده و بین افراد مختلف معامله می‌شود. بیت‌کوین‌های استخراج‌شده قابلیت دادوستد در شبکه را خواهند داشت و تاکنون 16 میلیون و 800 هزار واحد از این ارز دیجیتالی ایجاد شده است. به طوری که هر مولد می‌تواند با تولید یک بلوک، 25 بیت‌کوین دریافت کند؛ البته این مزد هر 4 سال یکبار، نصف می‌شود. در 4 سال ابتدایی ایجاد بیت‌کوین، تولید هر بلوک 50 بیت‌کوین پاداش داشت و در 4 سال دوم، این دستمزد نصف و به 25 بیت‌کوین رسید. همچنین سقف ایجاد بیت‌کوین‌ها در دنیا 21 میلیون واحد است که تا سال 2140 ساخته خواهد شد؛ به عبارت دیگر حداکثر بیت‌کوینی که می‌تواند در دنیا ایجاد شود، 21 میلیون واحد است.

بیت‌کوین در بستر بلاک‌‌چین
ابتدا باید باید دید که بیت‌کوین در چه فضایی کار می‌کند و چگونه هیچ موسسه، سازمان یا کشوری مسئول نگهداری و محافظت از دیتاهای موجود در فضایی که بیت‌کوین در آن دادوستد می‌شود، نیست؟ بیت‌کوین در بستری از بلاک‌چین کار می‌کند؛ بلاک‌چین فضایی است که بیت‌کوین می‌تواند در آن فضا ادامه حیات دهد. در ساده‌ترین بیان ممکن، بلاک‌چین در واقع یک دفتر دیجیتالی است که بر اساس سه اصل باز‌بودن دفترچه، تمرکز نداشتن و غیرقابل هک‌بودن طراحی شده است. باید دقت داشت که بلاک‌چین و بیت‌کوین به هیچ عنوان به یک معنا نیستند؛ بلکه رابطه بلاک‌چین و بیت‌کوین مانند رابطه اینترنت و یوتیوب است. در واقع پخش ویدئو یکی از هزاران کاری است که می‌توان روی بستر اینترنت انجام داد. دادوستد و تولید بیت‌کوین نیز  یکی از کارهایی است که می‌توان روی بستر بلاک‌چین انجام داد. نکته‌ای که باید به آن توجه کرد، تنوع ارزهای دیجیتال است؛ در حال حاضر حدود 900 ارز دیجیتال در کشورهای مختلف دادوستد می‌شود که رقم قابل توجهی است.

آیا باید در بیت‌کوین سرمایه‌گذاری کرد؟
حال باید به این سوال پاسخ داد که آیا با توجه به استقبال فعالان بازارهای مالی دنیا از بیت‌کوین، می‌توان در این ارز دیجیتالی سرمایه‌گذاری کرد؟ قطعا هر سرمایه‌گذاری، دارای ریسک‌های خاص خود است و در قبال ریسک‌های تحمیلی و متناسب با ریسک‌های موجود، بازدهی را نصیب سرمایه‌گذاران می‌کند. در صورت تطبیق نداشتن ریسک با بازدهی سرمایه‌گذاری، اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی برای سرمایه‌گذار رخ خواهد داد که برخی از آنها غیرقابل جبران است. برای بررسی سرمایه‌گذاری روی ارزهای دیجیتال، به ویژه بیت‌کوین، ابتدا به معایب و مزایای این سرمایه‌گذاری می‌پردازیم. استفاده از بیت‌کوین دارای مزایایی به شرح زیر است:

بی‌طرفی
آنچه تا اینجای کار مشخص شده این است که بیت‌کوین متعلق به هیچ سازمان و یا کشور خاصی نیست و هیچ شخص یا کشوری مسئولیت راه‌اندازی آن را به عهده نگرفته است. اما قبول این ادعا اندکی سخت است، چرا‌که قطعا پشت راه‌اندازی چنین تکنولوژی موفقی، یک تیم حرفه‌ای قرار دارد که می‌تواند به یک شرکت یا کشور وابسته باشد. اما ادعایی که طرفداران استفاده از بیت‌کوین دارند، این است که بیت‌کوین فراتر از مرزهاست و کسی نمی‌تواند جلوی حرکت آن را بگیرد یا وقفه ایجاد کند. اما اگر قبول کنیم که این سیستم توسط یک تیم یا گروهی راه‌اندازی و راهبری می‌شود، قطعا باید بپذیریم که ممکن است روزی حرکت این سیستم بزرگ جهانی متوقف شود. اما آنچه در حال حاضر مشخص است، بی‌طرفی و نداشتن وابستگی بیت‌کوین به گروه یا دولت خاصی است.

سرعت دریافت و پرداخت بالا
یکی دیگر از مزایایی که بیت‌کوین دارد، سرعت دریافت و پرداخت بالای آن است؛ به عنوان مثال اگر شما قصد انتقال پول به کشور ثالثی را داشته باشید، باید این فرآیند را از طریق سیستم بانکی انجام دهید که پروسه‌ای زمان‌بر است و حداقل چند روز طول می‌کشد؛ اما بیت‌کوین انجام این کار را ساده کرده و در چند دقیقه می‌توان پول را به نقاط مختلف جهان انتقال داد. نکته‌ای که باید در انتقال وجه توسط بیت‌کوین به آن توجه کرد، این موضوع است که ارزش وجه مورد انتقال از طریق بیت‌کوین سنجیده می‌شود. اگر هنگام انتقال آن، ارزش بیت‌کوین کاهش یابد، ارزش وجه مورد انتقال نیز تغییر کرده و کاهش می‌یابد.

فراگیری
یکی دیگر از مزایای استفاده از بیت‌کوین، فراگیر شدن آن است؛ در حال حاضر بخش بزرگی از فعالان بازارهای مالی وارد بازار ارزهای دیجیتال شده و از این کالا به عنوان وسیله‌ای برای سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند. بنابراین قبول بیت‌کوین به عنوان وسیله‌ای برای سرمایه‌گذاری توسط بخش زیادی از جامعه جهانی، کار با آن را ساده‌تر می‎‌کند. اما بیت‌کوین معایبی نیز دارد.

هک‌شدن
باوجود آنکه طرفداران بیت‌کوین اعتقاد دارند که این فضا غیرقابل هک‌کردن است یا هک‌کردن آن به دلیل تعداد بالای یوزرها، بسیار سخت و تقریبا غیرممکن است، اما نمونه‌هایی از هک‌شدن فضای بیت‌کوین وجود دارد که مثال نقضی بر این ادعاست. درواقع صرافی‌هایی که بیت‌کوین را ذخیره و نگهداری می‌کنند، هدف حمله هکرها هستند.

مهم‌ترین هک بیت‌کوین در سال 2014 رخ داد؛ صرافی Mt.Gox که در ژاپن قرار دارد، در سال‌های گذشته به عنوان بزرگ‌ترین صرافی که در زمینه بیت‌کوین فعالیت داشت، شناخته شده بود و حدود 80 درصد از معاملات بیت‌کوین در سراسر جهان توسط این صرافی انجام می‌شد. هک این صرافی منجر به سرقت 460 میلیون دلاری و در ادامه منجر به سقوط قیمت بیت‌کوین شد. Bitcoinica نیز صرافی بود که در سال 2012 مورد حمله هکرها قرار گرفت و نتوانست سکه‌های سرقت شده را به صاحبان خود بازگرداند. این دو مورد، تنها نمونه‌ای از مواردی مختلف هک کردن صرافی‌هایی بود که در زمینه بیت‌کوین فعالیت می‌کردند. پس افرادی که قصد فعالیت در این بازار را دارند باید به این جنبه‌ها نیز توجه ویژه‌ای داشته باشند.

افزایش احتمال انجام عملیات پولشویی
به دلیل آنکه امکان ردیابی بیت‌کوین وجود ندارد، فضای مناسبی است برای افرادی که تمایل دارند فعالیت‌های پولشویی انجام دهند؛ در حال حاضر نیز برخی از فعالیت‌های پولشویی از طریق بیت‌کوین انجام می‌شود.

بی‌اثر شدن سیاست‌های پولی بانک مرکزی کشورها
با پررنگ شدن استفاده از بیت‌کوین در اقتصاد دنیا، تاثیر سیاست پولی در کشورها به دلیل کاهش استفاده از پول ملی، کاهش می‌یابد و رفته رفته اثر خود را از دست می‌دهد.

کدام کشورها بیت‌کوین را پذیرفته‌اند؟
در حال حاضر برخی از کشورهای توسعه‌یافته مانند روسیه، ژاپن، آمریکا و... استفاده از بیت‌کوین را به رسمیت شناخته یا حداقل قوانین مربوط به استفاده از بیت‌کوین را تهیه کرده‌اند. حتی کشور روسیه که چندان موافق استفاده از بیت‌کوین نیست، معتقد است که وقتی تکنولوژی در حال درنوردیدن تمام مختصات دنیاست، نمی‌توان در مقابل آن ایستادگی کرد.
اما ایران هنوز تصمیمی مبنی بر به رسمیت شناختن دادوستد این ارز دیجیتال در چرخه اقتصادی نگرفته و رئیس بانک مرکزی تصمیم‌گیری در این خصوص را به چند ماه بعد موکول کرده است.